Məqalələr

DÜNYAMIZ ÜÇÜN DUAMIZ

Ey rəhməti qəzəbindən böyük olan mərhəmət sahibi. Ey insanları iqrinə, rənginə və millətinə görə deyil, təqvasına, saleh insanlığına görə üstün tutan ədalətli Allahım.
İlahi, dövlətimizi və müsəlman ölkələrini hegemon dövlətlərin çirkin oyunlarından amanda saxla! Onları qonşunu qonşuya düşmən edən, qardaş qırğınına səbəb olan aravurucu, dağıdıcı mənfur hiylələrindən qoru! İlahi!
İlahi, bizi məlum İslam düşmənlərinin tərifləyəcəyi, onlara xidmət olunduğna görə dəstəkləyəcəyi gündən, mövqeydən qoru! İlahi!
İlahi, İşğala məruz qalan ölkəmizin torpaqlarının və həm də yağı düşmən tapdağı altında olan müsəlman dövlətlərinin torpaqlarının ərazi bütövlüyünü nəsib et. Öz yürd yuvasından didərgin düşmüş insanları yadlara və hətta qonşularına belə möhtac olmaqdan qoru! İlahi!
İlahi, Sənin kitabında birliyə, həmrəyliyə dəvətinin əksinə olaraq, müsəlman ölkələrini parçalayıb, gücdən salıb, öz düşmənlərinin qarşısında aciz hala gətirən satqın öndərlərin, başçıların şərrindən qoru! İlahi!
İlahi, Quran və sünnəni bilərəkdən və ya səhvən yanlış anlayan, ümmətin vəhdət və düzənini pozaraq düşmənin çirkin məqsədlərinə alət edən, özlərini əsl müsəlman kimi qələmə verən cahil nadanlara bəsirət, düzgün baxışlı düşüncə əta eylə! İlahi!
İlahi, millət və məzhəbindən aslı olmayaraq saf niyyətlə savşlarda canlarından keçən fədakar gənclərin təqsiratından keçib onları şəhidlik rütbəsinə yüksəlt. Ailələrinə səbr inayət eylə! İlahi!
Duamızı qəbul eylə İlahi, anaların yanıqlı göz yaşlarına, yetimlərin ürəkağrıdan ah-naləsinə, çarəsiz məzlumların harayı hörmətinə, İlahi!
İlahi SEV bizi, SEVdir bizi, SEVindir bizi! AMİN!

Hacı Ramin İgidov

DÖVLƏT DİNDƏN AYRIDIRSA DİN DƏ DÖVLƏTDƏN AYRIDIRMI?

Çoxkonfesiyalarla zəngin olan Gürcüstan dünyəvi hüquqi dövlətdir. Ölkəmizdə din dövlətdən və dövlət dindən ayrıdır. Dövlətdə din haqqında xüsusi dini qanun olmasa da “Din və vicdan azadlığı” prinsipinə söykənən dini azadlıq mövcuddur.
Ölkəmizdə bütün dini etiqadlar qanun qarşısında bərabərdir. İnsanlar din seçməkdə azad, təbliğat edib dinlərini yaymaqda azad, dinlərini yaşamaqda tam hüquqludurlar.

Mən burada iki məsələyə (“Dövlət dindən ayrıdır” və “Din və vicdan azadlığı”) aydınlıq gətirmək istəyirəm:
“Dövlət dindən ayrıdır”. dedikdə yəqin ki, şübhə yaranmasın deyə izaha ehtiyacı vardır. Dövlət dindən ayrıdır dedikdə nə dövlətin dinə qarşı olduğu anlaşılır, nə də ki, dövlətlə dinin paralel olması. Dövlət dindən ayrıdır deyərkən yəqin ki belə də anlaşılmıır ki, dövlət dinə laqeyddir, heç əhəmiyyət vermir. “Dövlət dindən ayrıdır” prinsipində əsl anlaşılan belə olmalıdır ki, dövlət dini idarə etmir, dövlət dinə müdaxilə edib işlərinə də qarışmır.
Ancaq bu o demək deyil ki, dövlətin heç bir dini siyasəti və dini duruma nəzarəti olmamalıdır və bu sahədə özbaşnalıqa şərait yaradır.
Biz hesab edirik ki, dini sabitliyin qorunub saxlanması, çoxkonfessiyalı ölkədə dinlərarası barış və dostluq hissinin güclənməsi, tolerantlıqın inkişafı, dindar vətəndaşların inteqrasiyası dövlətin əsas hədf və siyasətlərindəndir. Buna görə də təhlükə yaradan, pozucu əqidəyə malik olan, radikal mövqeylərdən çıxış edən, dindən siyasi maraqlar üçün istifadə edən sektalar “Din və vicdan azadlığı”na aid edilməməlidirlər. Bunun üçün hesab edirəm ki, “Dini vicdan azadlığı” sözü “Vicdanlı din azadlığı” ilə əvəz olunsaydı daha yaxşı anlaşılardı.
Əgər bir din öz dini mərasimlərini yerinə yetirməsi ilə dövlət və ictimai qaydanı pozursa və ya ictimai əxlaqa zidd hərəkət edirsə sərbəst olmamalıdır. Çünki dini etiqad azadlığı hüquq pozuntusuna bəraət qazandıra bilməz. "Dini etiqad azadlığı haqqında" qanun digər müvafiq qanun və normativ-hüquqi aktlara əsaslanmalıdır.
Dini sahəni sərt üsullarla, qadağa və məhdudiyyətlərlə nəzarətə götürmək cəhdləri də hər zaman uğursuzluğa, hətta toplum üçün böhran və faciələrə gətirib çıxarıb. Çünki, din insanların ən müqəddəs saydığı mənəvi dəyəridir. Uzağa getməyək bu gün dünyada dinə hörmətsizliyin və bir dini müqəddəsi təhqir etmənin hansı faciələr törətdiyinin şahidi olduq. Keçmişdə ateizimin hökm sürdüyü sovet totalitar rejiminin də aqibəti buna sübutdur.

Düşünürük ki, dövlətdə din haqqında qanun qəbul olunarsa bu dinlərin və inanclı insanların dövlət qarşısında bərabər hüquqlarına aydınlıq gətirmiş olacaq. Buna görə də deyə bilərik ki, ölkəmizdə din haqqında qanunun olmaması din – dövlət münasibətlərində şəffaflıq yaratmır və bərabər hüquqluluğu təmin edə bilmir.
Dinimiz ilahi qanunlara tabe olmaqla yanaşı ictimaiyyətin xöşbəxt, asudə və barış içində yaşaması naminə vətəndaşı olduğun ölkənin qanunlarına əməl etməyi tapşırır.
Dinimiz səadət və xoşbəxtlik bəxş edən bir dindir və heç vaxt xalqı bəlalara, bədbəxtliyə düçar etmək üçün göndərilməyib. İslam dini insanlar üçün problemlər yaratmır və həyatın bütün sahələri üçün onun müsbət və dolğun göstərişləri vardır. Heç bir yerdə bəşəriyyətin səadətinə mənfi təsir göstərə biləcək proqramlar irəli sürmür. İslamın hüquqi əsasları ədalət və ictimai bərabərliklə uyğun olduğu üçün öz xüsusi məna dərinliyi ilə seçilir, müasir dövrün bütün tələblərinə də cavab verir.
İnsanlara həyatımızın müxtəlif sahələrində əxlaqa, mənəviyyata əsaslanan qayda-qanunları təklif edir və tərəqqiyə gedən inkişaf yollarını göstərir. İslami tərbiyə insanın istək və meyillərini tənzim edir və saflaşdırır. Onları məntiqli və daha düzgün istiqamətə yönəldir. İnsan elə bir dünyada yaşayır ki, bir tərəfdən maddi tələbatlarını təmin etmək, digər tərəfdən isə öz mənəvi, ruhi təmayüllərinə cavab vermək zərurəti ilə qarşılaşır. Hər hansı bir fərd və ya cəmiyyət hər iki istiqamətdə tarazlıq əldə edərsə, həyat həqiqi səadət və xoşbəxtliyə çevrilər. Dinimiz insana əxlaqi fəzilətlər və yüksək mənəviyyət qazanmaq üçün lazım olan qayda-qanunları çox dəqiqliklə göstərir.

Ölkəmizdə müsəlmanlar vahid İslam faktoru altında birləşərək məzhəb ayrıseçkiliyinə yol vermədən və məzhəblərin daxili ehkam və əqidəvi fərqlərini qabartmadan qardaşcasına yaşamışlar. Şiə və sünnü müsəlmanlar ümumi İslami köklərə əsaslanaraq bir məsciddə ibadət etmiş, bir-birinin cüzi fərqli baxışlarına sayqı nümayiş etdirmişlər. Düşünürəm ki, ölkəmiz bu sahədə dünyaya nümunədir. Ancaq təəssüflər olsun ki, son zamanlar ölkəzmidəki məzhəb birliyi ənənəsini pozmaq, müsəlmanları parçalamaq fikrində olan təşkilatlar da yaranıbdır. Bəzən xarici təşkilatlar da onların dağıdıcı fikirlərini dəstəkləməkdədirlər. Müsəlmanlar bu gün bəzi ölkələrdə baş verən məzhəb qarşıdurmasından çox narahatdırlar. Belə məzhəb qarşudurmalarından ölkə müsəlmanlarının sığortalanması üçün dini rəhbər və qurumların üzərinə böyük vəzifə düşür. Əlbəttə dövlətin də bu məsələyə laqeyd qalmaması diqqət yönəltməsi olduqca vacib məsələdir.

Onu da qeyd etmək istərdim ki, ölkədə məzhəblərarası barışıq və dostluq mühitinin formalaşması qədər çoxkonfessiyalı ölkəmizdə dinlərarası tolerantlıq və xoşgörünün yaranması da önəmlidir. Ölkəmizdə vətəndaşların və fərqli dini mənsubların bir-biri ilə müsbət əlaqələrin qurulması üçün bir-birinin dinlərinin ümumi və ortaq fikirlərini bilmələri vacibdir. Buna görə də hesab edirik ki, orta məktəblərdən başlayaraq dinlərin tarixi və mədəniyyəti haqqında bütün şagirdlərə bilgilər verilməli, sağlam, ənənəvi dini ümumi bilgilər isə öz dini ardıcıllarına tədris olunmalıdır.
İctimaiyyətin məlumatlanması üçün isə media və kütləvi informasiya vasitələri ilə müxtəlif mövzularda dinlərin baxışı və ortaq fikirləri bəyan olunmalıdır. Eyni zamanda dinlərarasında get-gəliş, ibadətxanalara ekskursiya təşkil etmək, konfesiyalar arasında müxtəlif mövzularda konfrans və elmi seminarlar təşkil etmək olduqca müsbət təsirlərə malik olan proqramlardır.
Düşünürük ki məhz belə halda sağlam, dost, xöşbəxt, vətənpərvər və inanclı Gürcüstan vətəndaşlığı formalaşacaqdır.

Hacı Ramin İgidov

DİNDAR OLSAN NƏ OLUR?

Nəfsi paklaşdırmasan, sabit iman olmasan,
Şiə, sünnüdə olsan, ali insan olmasan,
Saleh əməl sahibi, Əhli Quran olmasan,
Alim olsan nə olur, cahil olsan nə olur?
Düz yola, haqq uğruna hidayətin olmasa,
Mərifətin nurundan qəlb evinə dolmasa,
İnsanlar insan kimi səndə fayda bulmasa
Dindar olsan nə olur, qafil olsan nə olur?
Haqq-ədalət yandaşı, saf ölkə vətəndaşı,
Əhli-beyt aşiqi, peyğəmbər tərəfdaşı,
Haqqı tanı, haqqı sev, ol haqlının qardaşı,
Ərəb ya Əcəm kimi təmsil olsan nə olur?
Namaz,oruc, zəkatın, əməlin yoxsa sənin
Savab yox insan oğlu, günahın çoxsa sənin,
Bəd əxlaqlı olmağın qəlb evin yıxsa sənin,
Cavan olsan nə olur, ahıl olsan nə olur?
Haram yeyib, şər deyib qeybət eşitdinsə sən,
Saleh əməl əhlini suçla puç etdinsə sən,
Tabe olub şeytana, zülmətə getdinsə sən.
Varlı olsan nə olur, sail olsan nə olur?
Qarnın oruclu ikən, ruhun olsa xətakar,
Dilin zikirdə ikən, əlin-qolun tamahkar,
Aşkarda məsum olsan, gizlindəsə günahkar
Məmur olsan nə olur, məsul olsan nə olur?
Minnət qarışdırmadan olsa pak səxavətin,
Xalis niyyətə koşsun müqəddəs itaətin,
Gəlki riyaya, ücbə bulaşsa ibadətin,
Habil olsan nə olur, Qabil olsan nə olur?
Haqqa girib, zülm edib, batil olarsansa sən,
Haram mala dövlətə nail olarsansa sən,
Kərbəlada, Məşəddə on il olarsansa sən,
Həccə gedib Kəbəyə daxil olsan nə olur?
Hacı Ramin İgidov 25.05.2016

Ölkədə din haqda tənqidi fikir necə söylənilməlidir?

Ölkəmizdə dini məsələlər və mövzular ilə əlaqədar medya və kütləvi informasiya vasitəsi ilə ara-sıra bəzi fikirlər yürüdənlərə rast gəlirik. Dövlətimizdə hakim olan söz azadlığına görə dini mövzularda tərif və tənqid edənlərin, dini elmi araşdırma aparan yazanlarımızın sayının artmasını təqdirə layiq hesab edirik. Tənqid inkişaf etdirər, islah etdirər, düşündürər, daha düzgün seçim etməyə yardımçı olar. Ancaq unutmamalıyıq ki, dini mövzuda olan tənqidlər əxlaq çərçivəsində bir şəxsiyyəti təhqir etmədən islah niyyətinə olmamalıdır. Çünki diqqət olunmalıdır ki, dini zəmində dostun hörmətsizcəsinə tənqidi yadın və ya düşmənin təhqir etməsinə şərait yaradar. Bir də ki, minnətli sədəqənin qiyməti olmadığı kimi səviyyəsiz tənqidin, təhqirin də heç bir əsəredici dəyəri yoxdur.
İslam dinində tənqid etməyə “Ən-nəhyu ənil-munkər” “Pislikdən çəkindirmə” deyilir. Onun də şərti mərhələli şəkildə və ədəb çərçivəsində olması tapşırılır. Bir insanın yanlışlığı elə deyilməlidir ki, qarşı tərəf ona can yandırdığını, onun xeyri üçün istədiyini anlasın.
Yadınızdadırsa neçə il öncə dinimizin müqəddəsinə karikatura çəkildiyinə görə etiraz etdik. Hətta Gürcüstanda yüzlərlə insan toplanaraq etirazını bildirdi. Həmin dövrdə karikatura yayımlayanlar “biz söz azadılığına əsaslanaraq İslam Peyğəmbərinin bəzi hərəkətlərini tənqid edirik. Karikatura da tənqidin bir növüdü” deyirdilər. Biz müsəlmanların isə cavabı belə oldu: “Belə tənqid olmaz. Din həssas mövzudur. Müqəddəslər haqda yazılan tənqidlər hara çəkilən karikatura hara? Bu təhqir olduğundan yolverilməzdi və insanların hisslərinə toxunmaq olmaz!”. Amma təəssüflə qeyd etmək istəyirəm ki, ara-sıra bəzi müsəlman qardaşlarımız özü buna əməl edirlər. Axı əmmamə, əba, qəba Peyğəmbər paltarı deyilmi? İslamı ifadə etmirmi? Keçmişdə din xadimlərini gözdən salmaq, insanlarda “Molla” məqamına nifrət yaratmaq məqsədi ilə “Kirpi” jurnalı üçün çəkilən şəkilləri bəzəyib paylaşmaqda məqsəd nədir? Dinə zərbədir yoxsa din xadiminə? Hər halda unutmayaq ki, ikisində də “Din” kəliməsi var. Qaş düzəldərkən göz çıxarmaq elə belə yerdə olur. Buna görə də demək istəyirəm ki, tənqid hirs, kin və inadkar, təssübkeş prinsip əsasında deyil məntiqə söykənən halda, ədəb çərçivəsində olarsa müsbət təsirə malik olar.
Din barəsində səviyyəsiz fikir yürüdənlərə, cılız tənqid edənlərə bu suallar ətrafında dərindən düşünməyi məsləhət edərdim:
• Din və din xadimləri barəsində əsassız yerə və bəzən də hörmətsizlik edərək tənqid etməklə bu kimi əməlləri ilə xalqımız və ümumiyyətlə, müsəlmanlar arasında ixtilafların yaranmasına səbəb olmurlarmı?
• Görəsən, hər hansı bir sahədə ixtisası olmayanın həmin sahədə fikir yürütməsi insaniyyət və ədəblə nə qədər uyğundur? Çünki aydındır ki, yürüdülən bəzi fikirlər din xadimlərini təhqir edir, bununla da inanclı insanlar arasında fitnələrin yaranmasına səbəb olurlar...
• Dini təmsil edənlərin səhvlərini özlərinə deməkdənsə sosial şəbəkələr vasitəsi ilə paylaşmaq adi dindən xəbərləri olmayanlarda ümüdsüzlük, güvəncsizlik və dinə inamsızlıqa şərait yaratmırmı?
• Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, dini zəmində dostun hörmətsizcəsinə tənqidi yadın və ya düşmənin təhqir etməsinə şərait yaratmırmı? İslamafobiya siyasətinin yürüdüldüyü dövrdə kimlərsə dini, din xadimlərini və ya dundarları karikatura ilə və nalayiqcəsinə tənqid etsələr onlara etiraz etməyə söz qalacaqmı?
• Din barəsində və din və dövlət münasibətləri haqda mükəmməl anlayışı olmayanların bu barədə fikir yürüdüb, cəmiyyətdə və dünya müsəlmanları arasında ixtilaf yaratmaqla kimin və hansı dairələrin "dəyirman"ına su tökdüklərini bilmirlərmi?
Ümid edirəm ki, bu sözlərimə görə kimsə məni qınamayacaq. Çünki bu yazılar kiminsə incidilməsi və ya təhqir edilməsi üçün deyil. Əksinə heç kəsin bir-birini səviyyəsiz tənqid etməməsi hədəfi ilə qələmə alınmışdır. Təbiidir ki, belə olan təqdirdə ölkəmizdə, həmçinin, dünyada dini, mədəni və ictimai baxımdan bir çox ixtilaflara və qarşıdurmalara son qoyulacaqdır. İnşallah!
Hacı Ramin İgidov

40 YAŞIN BÖYÜKLÜYÜ

Sözümü nadir insanlıq incilərindən olan Həzrət Əlinin (ə) bir kəlamı ilə başlamaq istəyirəm. İMAM BUYURUB: “ÖMRÜNÜN KEÇƏN GÜNLƏRİ KEÇDİ, SABAHI DA MƏLUM DEYİL, BU GÜNÜNÜ YAXŞI ƏMƏLLƏRLƏ QƏNİMƏT BİL!”
Bu gün 40 yaşımı artıq tamamladım. Rahatçılığı, çətinliyi ilə, acılı və şirinli günləri ilə ömrümün 40 payızı artıq arxada qaldı. Təbii ki, bir adəm övladı olaraq ömrümün keçən 480 ayında nə səhvsiz oldum və nə də qüsursuz. Gördüklərim az işlərə qürurlanmadım, əksinə sevinib şükür etsəm də bacarmadıqlarıma və imkanım xaricində olanlara heyfsləndiklərim günlər çox oldu.
“40 yaşında çox şey öyrənib, təcrübə əldə etmək”, “ömrün kamal çağına çatmaq” fikiri doğru imiş.
Öyrəndim ki, hər şeyə əhəmiyyət verməmək, çox da böyütməmək lazım imiş. İnsanların bağışlamaq, daha güzəştli davranmaq gərək imiş. Bu ölümlü dünyada diqqətli davranıb kiminsə qəlbini qırmamaq, daha çox könül qazanmağa çalışmaq önəmli imiş. Allahın fərqli düşünən, müxtəlif zövq və seçimə mənsub bəndələrinə qarşı daha da mehriban, şəfqətli və mərhəmətli olmaq vacib imiş.
Çox özünü müdafiə etməyə enerji sərf etməyib, başqalarının məni düzgün anlamaları üçün səy göstərmədiyim, haqlı tənqidlərdən dərs çıxarıb, təhqir və dedi-qodulara vaxt sərf etmədiyim zamanlar daha dəyərli imiş.
Bir sözlə, ömrün bəlli olmayan sayılı günlərində üzülüb, narahat olmamaq, hər zaman Allaha güvənib, ona arxalanmanın çox faydalı olduğunun daha da fərqinə vardım. Hər zaman Allahın razılığını əsas tutub çalışmağı, səmimi ağıl və səlim qəlblə doğru və düzgün bildiyin yolda hərəkət etməyin nə qədər qiymətli olduğunu da daha dərindən anladım.
Sonda sizə və özümə duam budur ki: Bizi yaradan Allah hər birimizə bərəkətli, dəyərli, səmərəli və səadətdolu ömür bəxş etsin. Qalan ömrümüzü Allaha saleh bəndə, vətənə faydalı vətəndaş, insanlığa dəyərli insan kimi yaşamağı nəsib etsin! Amin!

Hacı Ramin İgidov

RAMAZAN AYI İLƏ VİDALAŞAQ, ONUN DƏRSLƏRİ İLƏ YOX!

Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə

Günləri ən fəzilətli günlər, gecələri isə ən dəyərli gecələr olan on bir aydan üstün ayı və min aydan üstün gecəsi ilə bizimlə vidalaşdı. Gələrkən insanlara ilahi ziyafət, mənvi nemət, rəhmət və məğfirət gətirmişdir. Bir ay boyunca hər gün təkrar-təkrar dərslər verirdi, öyrədirdi bizi Ramazan məktəbi. Görən biz oruc tutanlar Ramazanın dərslərini öyrənə bildikmi? O dərslərdən aldıqlarımızı yadda saxlaya biləcikmi digər aylarda. Axı önəmli olan Ramazan məktəbindən dərsləri alıb qalan ayları da o istiqamətdə davam etdirmək idi. Necə ki, deyilir: “Ramazani deyil, Rəbbani olun”.

Nə idi Ramazanın dərsləri?
İlk dərs nəfsi tərbiyə etmək, onu rəzil sifətlərdən uzaq tutmaq idi. O öyrədirdi ki, səbrsizlik etmə, həris olma. Əgər nəfsi istəklərdən uzaq olsan ucalar, mələkdən üstün olar, ona əsir olsan alçalar, heyvandan əksik olarsan.
Başqa dərsi də o idi ki, Ramazanda yediyimizin və içdiyimizin halal olub-olmamasına diqqət etdiyimiz kimi başqa zamanlarda da icazə verməyək boğazımızdan haram bir tikə keçsin.

Ramazanda günün böyük bir hissəsində halaldan çəkinməklə öyrənmiş olduq ki, insan istərsə, ilin bütün zamanlarında haram yeyəcək-içəcək və günah əməllərdən çəkinə bilər. Təki, səbri və iradəsi olsun.
Ramazanda insanlara rəhmli olub, bağışlaya biliriksə digər aylarda da buna daha çox diqqət etməliyik.
Ramazanda gözümüz harama baxmaqdan qulağımız haram eşitməkdən, ağzımız haram danışmaq, qeybət etmək, söyüş və təhqir söyləmək, yalan danışmaq, söz gəzdirmək, qəlb sındırmaq və digər günahlardan uzaq tuta biliriksə digər aylarda da bunları nəzarətdə saxlamaq mümkündür.
Necə ki bu əməllər oruclu ikən orucumuza zərər verirdisə, indi isə imanımıza və axirətimizə zərər verdiyini unutmamalıyıq.

Ramazan ayında insanlara yardım edir, zəkat verib, Allahın bizə bəxş etdiyindən paylaşmağı, Allah bəndəsinə qarşı əliaçıq olmağı, iftar verməklə qonaqpərvərliyi ediriksə digər aylarda da bu ənənəni unutmamalıyıq. Hər zaman comərd olmalıyıq. Axı ac qalmaqla Allah yoxsulların halını bizə praktiki dərk etdirmişdi. Ramazan zamanındakı aclıq halını unutmasaq heç zaman dərsini unutmuş olmarıq. Bir də unutmamalıyıq ki, Fəqir-füğara hər zaman vardır. Allah onlara yardım edənin ruzi bərəkətinin artmasını vəd edir. Insanlar israfdan yayınsaydı yer üzündə yoxsullar qalmazdı. Çünki “yoxsulun ruzisi varlının israfındadır” deyilib.
Ramaznda ac qalmaqla Allahın verdiyi nemtlərin qədrini dərk etdiksə. digər aylarda da onun dəyərini bilib şükürünü yerinə gətirməliyik.

Bundan başqa imsak zamanı (Səhər o başdan) oyanıb, bərəkətli zamanda Allahı yada salır, ona ibadət ediriksə digər aylarda da bu mələklərin “Allah üçün oyaq olan bəndələrinə” salam etdiyi saatların qədrini bilməliyik.
Ramazan ayında Allahın insanları zülmətdən nura çıxaran, qəlbini aydınladan, endirdiyi kitabı Qurani-Kərimi oxuduqsa, digər aylarda da onu unutmamalıyıq. Yoxsa qəflətdə olanlardan olarıq.
Bu ayda necə ki, Allah ayında bir arada olub, Quran ətrafında birləşməyi bacardıqsa, digər aylarda da millət və məzhəb ayrıseçkiliyi salmadan vəhdətimizi, mehribanlığımızı qoruya bilərik. Yaddan çıxarmamalıyq ki, Allahın rəhməti və ümmətin qurtuluşu birlikdədir.

Məbada Ramazandan sonra öz əvvəlki vəziyyətə qayıdılsın. Məbada ilin bir ayı Allaha digərləri şeytana həsr edilsin. Axı müsəlmanlıq bir günlük və ya bir aylıq deyildir. Ramazan ayının məqsədi olan təqvalı olmaq bir aylıq deyil, bir ömrlükdür. Tutduğumuz oruc Ramazan ayında idisə, onun məqsədi olan təqva hər zamandır. Necə ki, Allah-Taala buyurmuşdur: “Oruc tutmaq sizlərə vacib edildiyi kimi sizdən öncəkilərə də vacib edilmişdi ki, bəlkə təqvalı olasınız”.

Bunlardan başqa Ramazanda və xüsusi ilə Qədr gecələrində necə ki, özümüzü ibadətə verirdiksə, yenə də dünyanın gəlib-keçici olduğunu əbədi məkan olan axirət hazırlığını etməmiz üçün gündəlik ibadətlərə və hər an Allahın itaətində olmağa, sözlərinə əməl etməyə çaışmalıyıq.

Bir sözlə Ramazan məktəbindən aldığımız dərsləri və gözəl vərdişləri digər aylarda da davam etdirməli, Allahın razılığına nə qədər ehtiyacımız olduğunu düşünərək, haqdan, ədalətdən, doğruluq və səmimiyyətdən ayrılmayaq ki, hər iki dünyada xoşbəxt olaq. Ramazan dərslərindən də sinifdə qalmayaq.
Allahın Rəsulu (s) buyurdu: Ey Cabir, bu gün Ramazan ayının son cüməsidir, onunla vidalaş və de: “Ey Allahım, bunu mənim ramazan ayının orucu ilə axırıncı görüşüm etmə. Sənə pənah aparıram ki, məbada bu gecə mənim üçün sübh olsun, lakin məni bağışlamamış olasan.”
Allah bizi neçə Ramazan yaşayanlardan, onu dərk edənlərdən, dərslərini həyatda yaşayanlardan etsin. Amin!

Hacı Ramin İgidov

RAMAZAN AYI İLƏ VİDALAŞAQ, ONUN DƏRSLƏRİ İLƏ YOX!

Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə

Günləri ən fəzilətli günlər, gecələri isə ən dəyərli gecələr olan on bir aydan üstün ayı və min aydan üstün gecəsi ilə bizimlə vidalaşdı. Gələrkən insanlara ilahi ziyafət, mənvi nemət, rəhmət və məğfirət gətirmişdir. Bir ay boyunca hər gün təkrar-təkrar dərslər verirdi, öyrədirdi bizi Ramazan məktəbi. Görən biz oruc tutanlar Ramazanın dərslərini öyrənə bildikmi? O dərslərdən aldıqlarımızı yadda saxlaya biləcikmi digər aylarda. Axı önəmli olan Ramazan məktəbindən dərsləri alıb qalan ayları da o istiqamətdə davam etdirmək idi. Necə ki, deyilir: “Ramazani deyil, Rəbbani olun”.

Nə idi Ramazanın dərsləri?
İlk dərs nəfsi tərbiyə etmək, onu rəzil sifətlərdən uzaq tutmaq idi. O öyrədirdi ki, səbrsizlik etmə, həris olma. Əgər nəfsi istəklərdən uzaq olsan ucalar, mələkdən üstün olar, ona əsir olsan alçalar, heyvandan əksik olarsan.
Başqa dərsi də o idi ki, Ramazanda yediyimizin və içdiyimizin halal olub-olmamasına diqqət etdiyimiz kimi başqa zamanlarda da icazə verməyək boğazımızdan haram bir tikə keçsin.

Ramazanda günün böyük bir hissəsində halaldan çəkinməklə öyrənmiş olduq ki, insan istərsə, ilin bütün zamanlarında haram yeyəcək-içəcək və günah əməllərdən çəkinə bilər. Təki, səbri və iradəsi olsun.
Ramazanda insanlara rəhmli olub, bağışlaya biliriksə digər aylarda da buna daha çox diqqət etməliyik.
Ramazanda gözümüz harama baxmaqdan qulağımız haram eşitməkdən, ağzımız haram danışmaq, qeybət etmək, söyüş və təhqir söyləmək, yalan danışmaq, söz gəzdirmək, qəlb sındırmaq və digər günahlardan uzaq tuta biliriksə digər aylarda da bunları nəzarətdə saxlamaq mümkündür.
Necə ki bu əməllər oruclu ikən orucumuza zərər verirdisə, indi isə imanımıza və axirətimizə zərər verdiyini unutmamalıyıq.

Ramazan ayında insanlara yardım edir, zəkat verib, Allahın bizə bəxş etdiyindən paylaşmağı, Allah bəndəsinə qarşı əliaçıq olmağı, iftar verməklə qonaqpərvərliyi ediriksə digər aylarda da bu ənənəni unutmamalıyıq. Hər zaman comərd olmalıyıq. Axı ac qalmaqla Allah yoxsulların halını bizə praktiki dərk etdirmişdi. Ramazan zamanındakı aclıq halını unutmasaq heç zaman dərsini unutmuş olmarıq. Bir də unutmamalıyıq ki, Fəqir-füğara hər zaman vardır. Allah onlara yardım edənin ruzi bərəkətinin artmasını vəd edir. Insanlar israfdan yayınsaydı yer üzündə yoxsullar qalmazdı. Çünki “yoxsulun ruzisi varlının israfındadır” deyilib.
Ramaznda ac qalmaqla Allahın verdiyi nemtlərin qədrini dərk etdiksə. digər aylarda da onun dəyərini bilib şükürünü yerinə gətirməliyik.

Bundan başqa imsak zamanı (Səhər o başdan) oyanıb, bərəkətli zamanda Allahı yada salır, ona ibadət ediriksə digər aylarda da bu mələklərin “Allah üçün oyaq olan bəndələrinə” salam etdiyi saatların qədrini bilməliyik.
Ramazan ayında Allahın insanları zülmətdən nura çıxaran, qəlbini aydınladan, endirdiyi kitabı Qurani-Kərimi oxuduqsa, digər aylarda da onu unutmamalıyıq. Yoxsa qəflətdə olanlardan olarıq.
Bu ayda necə ki, Allah ayında bir arada olub, Quran ətrafında birləşməyi bacardıqsa, digər aylarda da millət və məzhəb ayrıseçkiliyi salmadan vəhdətimizi, mehribanlığımızı qoruya bilərik. Yaddan çıxarmamalıyq ki, Allahın rəhməti və ümmətin qurtuluşu birlikdədir.

Məbada Ramazandan sonra öz əvvəlki vəziyyətə qayıdılsın. Məbada ilin bir ayı Allaha digərləri şeytana həsr edilsin. Axı müsəlmanlıq bir günlük və ya bir aylıq deyildir. Ramazan ayının məqsədi olan təqvalı olmaq bir aylıq deyil, bir ömrlükdür. Tutduğumuz oruc Ramazan ayında idisə, onun məqsədi olan təqva hər zamandır. Necə ki, Allah-Taala buyurmuşdur: “Oruc tutmaq sizlərə vacib edildiyi kimi sizdən öncəkilərə də vacib edilmişdi ki, bəlkə təqvalı olasınız”.

Bunlardan başqa Ramazanda və xüsusi ilə Qədr gecələrində necə ki, özümüzü ibadətə verirdiksə, yenə də dünyanın gəlib-keçici olduğunu əbədi məkan olan axirət hazırlığını etməmiz üçün gündəlik ibadətlərə və hər an Allahın itaətində olmağa, sözlərinə əməl etməyə çaışmalıyıq.

Bir sözlə Ramazan məktəbindən aldığımız dərsləri və gözəl vərdişləri digər aylarda da davam etdirməli, Allahın razılığına nə qədər ehtiyacımız olduğunu düşünərək, haqdan, ədalətdən, doğruluq və səmimiyyətdən ayrılmayaq ki, hər iki dünyada xoşbəxt olaq. Ramazan dərslərindən də sinifdə qalmayaq.
Allahın Rəsulu (s) buyurdu: Ey Cabir, bu gün Ramazan ayının son cüməsidir, onunla vidalaş və de: “Ey Allahım, bunu mənim ramazan ayının orucu ilə axırıncı görüşüm etmə. Sənə pənah aparıram ki, məbada bu gecə mənim üçün sübh olsun, lakin məni bağışlamamış olasan.”
Allah bizi neçə Ramazan yaşayanlardan, onu dərk edənlərdən, dərslərini həyatda yaşayanlardan etsin. Amin!

Ramin İgidov
Bütün Gürcüstan Müsəlmanları İdarəsinin şeyxi

NİYƏ BARIŞ DİNİNƏ MƏNSUB MÜSƏLMANLAR DAİM SAVAŞ HALINDA?

Bu gün dünyanının 40-a yaxın ölkəsi müharibə şəraitindədir. Demək olar ki, onların əksəriyyəti müsəlman ölkələrinində baş verir. Dünyanın 23 faizini təşkil edən müsəlmanlar yaşayan ölkələrdə elə bir gün yoxdur ki, hücumların, daxili müharibələrin, qırğınların, terrorların və suiqəstlərin xəbərini eşitməyək. Uçqunlar altında qalanlar da müsəlman ailələridi, aclıqdan ölümə tərk edilənlər də, yad ölkələrdə qaçqın və didərgin olanlar da, hətta çaylarda boğulanlar və süngülərdə doğrananlar da.
Niyə biz hər zaman münaqişə zonalarına, hədəflərə çevrilmişik və niyə hey çatışmadayıq. Axı bizim İslam sülh, barış dini deyilmi?. Müsəlman da elə bir kəs deyilmi ki, başqaları onun pisliyindən (dlinindən, əlindən) amanda qalarlar. Ancaq artıq buna dünya insanları inanırmı? Axı müsəlman ölkələrini barış deyil, savaş yurdu olduğunu görürlər. Müsəlmanların müxtəlif səbəblərlə bir-birinə qənim kəsildiyini seyr edirlər.
Bu gün savaşların bir hissəsi müsəlmanlara qarşı, bir hissəsi müsəlman ölkələri arasında və digər hissəsi isə eyni ölkə vətəndaşı olan müsəlmanlar arasında olmaqdadır.
Təəssüf ki, tarixə baxdığımız zaman Hz. Peyğəmbərimizin (s) vəfatından sonra müsəlmanlar arasında başlayan qanlı çatışmalar, müharibələr hələ də sürməkdədir. Hz. İmam Əlinin (ə) xəlifəlik zamanında baş verən Cəməl, Siffeyn və Nəhrəvan savaşları və Peyğəmbər (s) ailəsinə, İmam Hüseynə (ə) qarşı olan Kərbəla faciəsinədək baş verənlər təssüfverici vəziyyət davam edir.
Bəzən deyilir bizi kimlərsə bir-birimizin canına salır, ölkələrimizi savaş halına gətirirlər. Gəlin özümüzü səmimi sorğuya çəkək. Doğrudan da hər zaman belədirmi?
Bəs bu vəhşətli və dəhşətli vəziyyətin səbəbi nədir? Nəyin nəticəsində bu hal davam etməkdədir? Mən bir siyasətçi deyiləm. Çox siyasi xırdalıqlara və təhlilə də ehtiyac görmədən düşünürəm ki:
Nə qədər ki, müsəlmanlar tarixdən ibrət götürməyəcək;
Nə zamana qədər ki, İslam dünyasında məzhəb təəsübkeşliyi, millətçilik kənara qoyulmayacaq;
Nə vaxtadək ki, hakimiyyət sevdasından, ekonomik hərislikdən, qruplaşmalardan əl çəkilməyəcək;
Nə qədər ki, yadların mediasına aldanaraq düşməni müsəlmanlar içərisində axtarılacaq və özümüzə yağı düşmən kəsiniləcək;
Nə zamana kimi ki, düşməni bizə “dost” və guya “himayəçi” kimi təqdim etdiklərində bu yalanlara inanılacaq;
Nə vaxta qədər ki, bir müsəlmanın fəryadına dəstək verilməyəcək və digər müsəlman qardaşlar həmrəy olmayacaqlar; Tək bəyanatlarla və qınamalarla seyirci qalınacaq;
Nə zamana qədər ki, böyük sözü eşidilməyəcək, sayılmayacaq, övlad atadan, vətəndaş rəhbərlikdən, dindar ruhanidən önə keçməyə çalışacaq. Hər kəs fərqli avazda və amalda olacaq;
Bir sözlə, Nə qədər ki, Quran ayəsinin birləşin, paylaşın, yardımlaşın, həris və zalım olmayın ayələrinə əməl olunmayacaq və müridlər toplanacaq, nəfsi istəkləri ilə ayələr yozulacaq və izah olunacaq;
Qurtuluşun olmasına inanmaq mümkün deyil. Nə deyim? Allah özü yardımçımız olsun. Amin!

HAcı Ramin İgidov

Əyyami-Fatimiyyə nə deməkdir?

İslam peyğəmbəri Həzrət Muhəmmədin(s) əziz qızı, "Analar anası", "Dünya və axirət xanımlarının xanımı" Həzrət Zəhranın (s.ə) şəhadət günləri qeyd edilir.

Bu gün qəməri təqvimi ilə Cəmadiül-əvvəl ayının 13-ü qeyd olunan ehtimala əsasən Xanım Fatimeyi-Zəhranın(s.ə) şəhadət günüdür.

Bu günlər müsəlmanlar arasında "Əyyami-Fatimiyyə" kimi tanınır.

Əziz peyğəmbərimizin qızı, imamlar anası həzrəti Fatimeyi-Zəhranın şəhadət günü ilə bağlı iki rəvayət mövcuddur.Bəzi rəvayətlərə görə o, atasının Həzrət Mühəmməd Peyğəmbərin(s) vəfatından 75 gün sonra, bəzi rəvayətlərə görə isə 95 gün sonra şəhid olmuşdur.

Bu iki nəzəriyyə daha mötəbər sayılır və Həzrət Zəhranın(s.ə) şəhadəti cəmadiyül-əvvəl ayının 13-ü və cəmadiyül-axır ayının 3-də qeyd edilir (Miladi təqvimi ilə bu il 15 noyabr və 5 dekabr).

Bu iki tarixin arasında 20 gün zaman vardır ki, Əhli-Beyt (ə) aşiqləri bu günləri “Əyyami Fatimiyyə” (Fatimə günləri) adlandırır və Xanım Zəhranın(s.ə)şəhadətini yad edən mərasimlər təşkil olunur.

Fatimiyyə hadisəsi İslam tarixinin istiqamətini dəyişən bir hadisədir. Həzrəti Fatimənin (ə) şəxsiyyəti araşdırılmalıdır, o Xanımın(s.ə) həm mənəvi tərəfləri, həm onun ictimai-siyasi fəaliyyətləri bəşəriyyətə aşılanmalıdır. Həzrəti Fatimə öz dövrünün böyük ictimai xadimi olub. O, bəşəriyyət üçün nümunə olan bir insandır. Onun həyatı və mübarizəsi ali ümumbəşəri dəyərlər uğrunda olub və bütün bunlar Fatimiyyə günlərində insanlara çatdırılmalıdır.

lakin qeyd olunur ki,bu iki şəhadət arasında olan günləri toy, şənlik, bayram keçirməyi şəriətimiz qadağan etmir. Yəni din bunu qadağan etmir. Sadəcə olaraq istənilən vaxt şadlıq keçirəndə ifrata varmaq, ilahi hədləri aşmaq olmaz. Bu hədlərə riayət etmək əsas şərtdir.

Yalanların ən böyüyü

Əsrlər boyu İslam alimləri bir məsələ barəsində hökm çıxararkən əvvəl Qurana, sonra isə Muhəmməd peyğəmbərin hədislərinə üz tutublar. Beləcə, Qurani-Kərimlə bərabər səhih hədislər də İslam şəriətində mötəbər qaynaq hesab olunmuş, bu səbəbdən də sırf bu elm sahəsi ilə məşğul olan görkəmli hədis alimləri ortaya çıxmışdır. Bu cür alimlər müxtəlif hədisləri cildlər halında toplayaraq bu hədislərin itib-batmamasına və günümüzə qədər gəlim çatmasına nail olmuşlardır. Lakin biz bu gün hədis elmindən yox, əksinə, hədis elminin ən böyük problemlərindən biri – uydurma hədislər haqqında danışacağıq. Həqiqətən İslamın doğuşundan günümüzə qədər İslam aləmində ən böyük çaxnaşmalar yaratmış problem – uydurma hədis problemidir. Belə bir problemin ortaya çıxmasının ən böyük səbəbi, İslamın ilk dövrlərində Quranın bir kitab halında toplanmasına rəğmən, hədislərin kitab halına salınmaması, uzun müddət yalnız insanların hafizəsində, şifahi şəkildə qorunmuş olmasıdır. Bu da, İslamın düşmənləri tərəfindən istənilən sözün hədis kimi uydurulmasına şərait yaratmışdır. Hələ o zamanlar Əbdulkərim ibn Əbi-l Əvca saxta hədis uydurmaqda ittiham edilərək edam olunarkən “dininizdə halalı haram, haramı halal göstərən min hədis uydurmuşam” demişdi. Ümumiyyətlə, uydurma hədis nədir və onu səhih hədisdən necə ayırd etmək olar? Bu suala cavab vermək üçün gəlin əvvəlcə hədisin nə olduğuna qısaca toxunaq. Qısaca tərif versək, Hz. Peyğəmbərin mübarək sözləri, işləri və görüb mane olmadığı şeylər hədis adlanır. Hədis praktiki olaraq Muhəmməd peyğəmbərin həyat tərzidir və yerinə görə ya Qurani-Kərimin gətirdiyi hökmləri dəstəkləyir, ya onları şərh edir, ya da Quranın ümumiyyətlə toxunmadığı mövzularda hökmlər qoyur. Hədis iki hissədən ibarət olur: Hədisi rəvayət edəndən Rəsulullaha qədər olan ravilər zəncirini göstərən sənəd və rəvayətin hədis hissəsi olan mətn. Hədis uydurularkən də bu iki hissədən birində saxtakarlığa yol verirlər. Bir görüşə görə hələ Peyğəmbərin dövründə, başqa bir görüşə görə isə Xəlifə Osmanın qətlindən sonra ortaya çıxmış hədis uydurma fəaliyyətlərinin müxtəlif səbəbləri olmuşdur. Bəziləri hansısa bir qrupun görüşünü müdafiə etmək üçün, bəziləri şəxsi mənfəət əldə etmək üçün, bəziləri isə İslama olan düşmənçilikləri səbəbilə saxta hədis uydurmağa başlamışlardır. Lakin uydurma hədislərin yaranmasına yol açan bir səbəb də var və çöx təəssüflə də olsa bildirməliyik ki, bu, İslama xidmət etmək arzusudur. Bəli, İslama xidmət etmək arzusu. Ürək ağrısı ilə bildirməliyik ki, hətta günümüzdə də bu cür arzuyla bir çox din xadimləri saxta hədislər söyləməkdə, bununla sanki İslama “humanistlik” gətirməkdədirlər. Belə bir yolla uydurulmuş hədislərə misal olaraq, “Bir saat elm oxumaq altmış illik ibadətdən daha xeyirlidir” kəlməsini göstərmək olar. Belə uydurmaları ortaya atanlar yəqin ki, Hz. Peyğəmbərin “Özündən uydurduğu bir sözü hədis olaraq söyləyən şəxs cəhənnəmdə əzab görəcəkdir” deyə buyurduğunu eşitməmiş, eşitsə də qulaqardına vurmağı üstün tutmuşdur. Böyük hədis alimi Muhəmməd Xadimi öz kitabında qeyd edir ki, hədisi səhih və ya şübhəli olduğunu bilmədən söyləmək, hədis səhih olsa belə günahdır. Bu cür şəxsin hədis söyləməsi caiz deyildir. Hədis kitablarından hədis nəql etmək üçün hədis alimlərindən icazə (diplom) almalıdır. Lakin günümüzdə istər yas mərasimlərində, istərsə də mətbuatda bəzi üzdəniraq din xadimləri iddialarını sübuta yetirmək üçün hədis söylərkən nəinki hədis alimlərindən icazə almaq, heç hədisin hansı mötəbər kitabda keçdiyini, kim tərəfindən rəvayət olunduğunu zikr etməyi də lazım bilmir. İslamı düzgün başa düşməyə mane olan bu cür uydurma hədislərin dinin təhrif edilməsi, məzhəblərarası iğtişaşlara yol açma, insanları dindən soyutma kimi çox ciddi zərərləri vardır. Yazının bu yerində belə uydurma hədislərə bir neçə misal vermək yerinə düşərdi. Belə uydurma hədisin biri, hətta bəzi kitablara belə yol tapmağı bacarmış bu cəfəngiyyatdır: “Yaşıl rəngə və gözəl qadına baxmaq görmə qabiliyyətini artırır”. Bu absurd kəliməni yəqin ki, təhlil etməyə ehtiyac da yoxdur. Başqa belə bir cəfəngiyyat kitablara yol tapa bilməsə də, xüsusilə içkiyə aludə olmuş insanlar arasında çox məşhurdur. İçki içən bir çox insanlar öz günah əməllərinə haqq qazandırmaq üçün belə bir əhvalat nəql edirlər: “Bir gün Peyğəmbər oturub içki içən bir neçə insanın yanından keçərkən onların mehriban şəkildə yeyib-içdiklərini görüb ”halalınız olsun” deyir. Daha sonra oradan qayıdarkən həmin insanların içkinin təsirindən mübahisə edərək dalaşdığını görmüş, məhz bu səbəbdən də ”haram olsun” demişdir”. Gördüyünüz kimi, bu cür içki aludəsi olmuş insanlar öz günah əməllərinə haqq qazandırmaq üçün Peyğəmbərə böhtan atmaqdan belə çəkinmirlər. Bu cür insanlar bilməlidirlər ki, peyğəmbər adına yalan uydurmaq ən böyük günahlardandır. Çünki, yalan onsuz da günahdır, onda da ola peyğəmbər adına ola. Peyğəmbərin “Kim mənə nisbət edərək yalan uydursa, cəhənnəmdəki yerinə hazırlaşsın” mənasındakı hədisi bunu bir daha təsdiq edir. Sonda bir daha üzümüzü bütün din xadimlərinə tutub bu məsələdə ehtiyatlı olmalarını, hədis rəvayət edərkən sənədini və götürüldüyü qaynağı qeyd etmələrini xahiş edirik. Gündəlik həyatımızda rast gəldiyimiz hədislərin uydurma olub-olmadığını isə müxtəlif meyarlardan təhlil edərək ortaya qoymaq olar. Belə ki, hədis deyə ortaya atılmış sözün qrammatik cəhətdən yanlış olması, o sözün uydurma olduğunun ilk və ən bariz nümunəsidir. Çünki, Hz. Peyğəmbər ərəblərin ən gözəl danışanı olmuşdur. Bundan başqa, Quran və səhih sünnəylə təzad təşkil etməsi, ağıl, hiss, müşahidə və tarixi faktlarla uyuşmaması bu cür uydurma hədislərin əsas əlamətləridir və onların tanınmasında bu cür meyarlardan istifadə etmək olar. Nəticə olaraq, bu cür xoşagəlməz hədis uydurma fəaliyyətinin içində biz müsəlmanlar üçün qürurverici bir incəliyə diqqətinizi çəkmək istəyirik. Hər kəsə məlumdur ki, istənilən halda yalnız qiymətli şeylərin saxtası düzəldilir. Buradan da belə aydın olur ki, kim tərəfindən uydurulmasından asılı olmayaraq, saxtasının düzəldilməsi hədisin hətta İslam düşmənləri arasında da nə qədər qiymətli olduğunu göstərir. Bizə düşən isə yalnız ustalıqla hərəkət edib saxtanı oricinaldan ayırd etmək qalır.